Het sinterklaasfeest. Als mama kun je er niet omheen.
De grootste traditie in Nederland.
Een kinderfeest waar we trots op zijn!
Maar wat vieren we dan?
Wie is Sinterklaas eigenlijk?
En waar komt onze sinterklaastraditie vandaan?
Sinterklaas is al eeuwenlang een groot feest in Nederland. We vieren dit graag en vaak uitbundig. Samen met familie en vrienden. De kinderen worden goed verwend.
Maar wat vieren we eigenlijk? Waar komt de Sinterklaasviering vandaan? Wie was Sinterklaas? Hoe is deze sinterklaastraditie ontstaan?
Welk Sinterklaas verhaal vertel jij jouw kinderen? Ik geloof dat heel veel mensen zich niet eens meer beseffen wat we eigenlijk vieren. Waarom we Sinterklaasavond met pakjes vieren. Het is een ingebakken traditie geworden zonder dat we erbij stil staan wat we eigenlijk vieren en hoe dit ontstaan is.
Tijd voor een lesje Sint Niklaas geschiedenis 😊 Zodat we onze kinderen kunnen vertellen wat we precies vieren. We weten wat de geschiedenis van Sinterklaas is.
Sinterklaas geschiedenis – Wanneer is Sinterklaas geboren? En wie is Sinterklaas?
Waar is Sinterklaas geboren? Het verhaal van St Nicolaas begint eeuwen geleden. De exacte geboortedatum van Sinterklaas is niet bekend, maar in 270 na Christus werd Nino Laos geboren in Pataras in Turkije. Hij kwam uit een welvarend gezin. Zijn ouders stierven toen hij nog jong was. Het geld dat hij erfde na de dood van zijn ouders gebruikte hij om de armen te helpen.
In 300 na Christus werd Nino Laos bisschop van Myra en doopte hij zichzelf om tot Nicolaas. Als bisschop kwam hij op voor de minder bedeelden. Volgens een legende was er hongersnood in zijn dorp waarvan hij de inwoners redde.
Nicolaas stierf op 6 december 342 of 343 na Christus. Er worden verschillende jaartallen genoemd. Niemand weet exact wanneer het was.
Hij werd tijdens zijn leven niet heilig verklaard. Dit gebeurde in de 9e eeuw door de kerk in Rome. Toen kreeg hij de titel Sint. Het werd toen Sint Nicolaas dat door de jaren heen verbasterd is tot de naam Sinterklaas.
Waar komt Sinterklaas vandaan?
Sint Nicolaas was de bisschop van Myra in Turkije. Maar tegenwoordig vertellen wij onze kinderen dat Sinterklaas uit Spanje komt.
Hoe is dat zo gekomen?
Het is onduidelijk waarom dat zo is. Er zijn verschillende theorieën over.
Onderwijzer Jan Schenkman (1801-1863) was de eerste die Sinterklaas uit Spanje liet komen. In ca 1850 maakte Jan Schenkman een prentenboekje die heette Sint Nikolaas en zijn knecht. Volgens het boekje was Sinterklaas de bisschop van Spanje. In het boekje werd ook voor het eerst Sinterklaas met een knecht afgebeeld. De knecht die later Zwarte Piet zou worden. In het boekje van Schenkman werd St Nicolaas afgebeeld als een statige oude man met witte haren en witte baard. Met de rode mijter en mantel. Dit boekje heeft gezorgd voor het uiterlijk van Sinterklaas zoals wij die nu nog kennen. En dat wij onze kinderen vertellen dat de Goedheiligman uit Spanje komt.
Door het boekje van Jan Schenkman hebben 3 dingen uit de huidige Sinterklaasviering een plaats gekregen in onze traditie. Dit zijn de donkere knecht die nu Zwarte Piet heet, de intocht en de stoomboot.
Maar dat St Nicolaas tegenwoordig uit Spanje komt kan ook komen doordat zijn overblijfselen door vereerders naar Bari in Italië zijn gebracht. Bari is lange tijd in Spaanse handen geweest en wellicht heeft men vroeger Italië met Spanje verward.
De liedjes van Sinterklaas worden al eeuwen gezongen
Veel Sint liedjes die wie nu nog zingen en luisteren komen uit de 19e eeuw. Onder andere uit het boekje van Jan Schenkman waaruit Zie ginds komt de stoomboot komt.
In 1845 verscheen een boekje met kinderliedjes van J.P. Heije met daarin het Sinterklaaslied Zie de maan schijnt door de bomen.
En de Groningse onderwijzeres Katharina Leopold maakte in 1898 een liedboekje met Sinterklaasliedjes waaronder ‘O, kom er eens kijken’, ‘Jongens heb je ’t al vernomen’ en “Hij komt, hij komt’.
De huidige Sinterklaasliedjes worden dus al heel lang gezongen door kinderen.
De legende van Sinterklaas – Wat is het verhaal van Sinterklaas?
Er zijn verschillende legendes over Sint Niklaas en waarom het zo’n goede man was. Hij werd niet voor niks heilig verklaard. Nicolaas was beschermheilige van de kinderen, de zeelieden en van ongetrouwde vrouwen.
Hoe is dat zo gekomen? Welk verhaal van Sinterklaas heeft hier voor gezorgd?
De legende van de ongehuwde dochters
Sint Nicolaas is beschermheilige geworden van de ongehuwde vrouwen door het verhaal van de koopman en zijn dochters. De koopman was eerst erg rijk, maar had allerlei tegenslagen te voorduren gehad waardoor hij arm was geworden. Hij had 3 dochters die de leeftijd bereikt hadden om te gaan trouwen. Vroeger nam de bruid de bruidsschat mee naar de bruidegom. Die bruidsschat kreeg zij van haar vader. Maar de arme koopman had helemaal geen geld en bezittingen meer en kon zijn dochters daarom niet uithuwelijken. Ze zouden daardoor ongehuwd blijven en als werkster bij andere families door het leven moeten gaan. Dit bericht kwam bij Nicolaas terecht. Hij besloot op een nacht 3 zakjes met geld door het raam naar binnen te gooien. Een van de zakjes kwam terecht in een schoen die onder het raam stond. De andere 2 belanden op de grond. De koopman kon nu zijn 3 dochters uithuwelijken.
Door dit verhaal is Sint Nicolaas beschermheilige geworden van de ongetrouwde vrouwen. Maar het verklaart ook waarom Sint kleine cadeautjes in de schoenen van kinderen stopt en waar de zakjes met chocolademunten vandaan komen.
De legende van de 3 kinderen
Er gaat een ander verhaal over Sinterklaas rond waardoor hij beschermheilige van de kinderen is geworden. Er waren 3 kinderen die verdwaald waren in het donker. Zij konden de weg naar huis niet meer terug vinden. Ze komen bij een slager en vragen of ze daar mogen blijven voor de nacht en wat kunnen eten. Hij laat de 3 kinderen binnen en dood hen met een scherp mes. De slager stopt de 3 kinderen in een pekelton om het vlees goed te houden.
Zeven jaar later komt Nicolaas bij de slager. Hij zegt de slager zijn pekelton te openen. Nicolaas wendt zich tot God en zegt “Sta op kinderen”. De kinderen ontwaken uit de dood.
Daardoor is Sint Nicolaas beschermheilige van de kinderen geworden.
De legende van de zeelieden
Nicolaas redde 3 zeelieden. Hun schip zonk en de mannen moesten midden in de storm zwemmen waardoor ze bijna verdronken. Sint Nicolaas kalmeerde de zee en redde de zeelieden.
Hierdoor werd Sinterklaas beschermheilige van de zeelieden. Het heeft ervoor gezorgd dat veel Nicolaaskerken aan zee staan. En het verklaart wellicht waarom de intocht van Sinterklaas per boot gebeurd.
De Germaanse God Wodan
De gebruiken rondom onze sinterklaastraditie hebben ook gelijkenissen met het verhaal van de Germaanse oppergod Wodan (of Odin).
Wodan reed op een 8-benige witte schimmel door de hemel. Hij werd afgebeeld als een grote forse persoon met een muts, een mantel en een witte baard. In zijn hand had Wodan een speer met een slang aan het einde. Wat wel een beetje lijkt op de staf die Sinterklaas tegenwoordig in zijn hand heeft.
De 2 raven van Wodan vertelden hem hoe de mensen op aarde zich gedroegen. Het werk wat de Zwarte Pieten voor Sinterklaas doen.
De Germanen brachten vroeger offers om Wodan en zijn paard gunstig te stemmen. Ze offerden wortels, granen, vruchten en hooi en legden die neer bij de plek waar gestookt werd. Wat de Germanen offerden lijkt op de dingen die onze kinderen in hun schoen doen voor het paard van Sinterklaas.
Deze Sinterklaas verhalen zorgen allemaal samen voor het Sinterklaasfeest zoals deze nu nog steeds bestaat. Zoals wij het nog altijd vieren.
Waarom vieren we Sinterklaas? En wanneer is het pakjesavond?
Pakjesavond is het hoogtepunt van ons hele Sinterklaasfeest. Maar best een groot aantal Nederlands weet niet precies wat we vieren op 5 december en waarom het op deze dag pakjesavond is. Ik moet eerlijk bekennen dat ik mezelf er voor het schrijven van deze blog ook niet zo in verdiept had.
Want is het nou de geboorte van Sinterklaas of de sterfdag? En hoe zit het precies?
Sint Nicolaas sterf vermoedelijk op 6 december 343. Vroeger werd een sterfdag, ook wel naamdag genoemd, de avond voorafgaand aan de daadwerkelijke sterfdag gevierd. Zo werd 5 december sinterklaasavond. De legendarische vrijgevigheid van St Nicolaas heeft er toe geleid dat wij elkaar cadeautjes geven op de vooravond van zijn sterfdag.
Geen verjaardag dus wat we vieren. Niet de dag dat Sinterklaas geboren is. Maar we vieren zijn vrijgevigheid op de dag voordat hij overleden is.
De echte Sinterklaasgedachte is ook dat je iets voor een ander doet en niet alleen maar neemt. Het gaat niet om de bergen cadeaus die we onze kinderen geven, maar dat we iets geven. En wat zou het een fijne gedachte zijn dat dat niet alleen de essentie is van ons Sinterklaasfeest, maar dat we ook iets goeds doen voor iemand anders. Voor iemand die het minder goed heeft dan dat jij het hebt.
Oorsprong Sinterklaas – Hoe heeft het Sinterklaasfeest zich ontwikkeld door de eeuwen heen?
De Sinterklaasviering is door de eeuwen heen behoorlijk veranderd. Veranderd in het feest dat we nu vieren. Ik neem je even mee in deze veranderingen.
Sinterklaas is in de loop der eeuwen veranderd van een beschermheilige van de kinderen, naar een boeman, tot een hardhandige pedagoog en daarna naar een folkloristische kindervriend.
Het begon dus allemaal met de bisschop van Myra Nicolaas die na zijn overlijden heilig werd verklaard waardoor hij Sint Nicolaas werd. Hij was beschermheilige van de kinderen.
In de loop der jaren veranderde Sinterklaas in het noorden van Nederland tot een boeman. Een boeman die kinderen angst aan moest jagen. Dit kwam vermoedelijk door het verbod van de protestantse kerk tegen het uitbeelden van katholieke heiligen. St Nicolaas werd in het noorden van Nederland een verschrikkelijke zwarte man met kettingen aan zijn voeten. Hij gaf snoep aan brave kinderen en joeg ongehoorzame kinderen angst aan en dreigde tegen ze dat ze moesten gehoorzamen. In feite was Sinterklaas zo zelf de voorloper van Zwarte Piet.
Onder invloed van de protestantse kerk, die bezwaar had tegen katholieke heiligenvieringen, veranderde het Sinterklaasfeest in Nederland van een religieus feest naar een volksfeest. De protestantse kerk probeerde het Sinterklaasfeest af te schaffen. Daardoor verdween Sinterklaas als straatfeest en werd het in huiselijke kringen gevierd.
Hoe ontwikkelde de Sinterklaasviering zich verder?
De Sinterklaas historie gaat verder. Aan het einde van de 18e eeuw vond men dat Sinterklaas als boeman moest worden afgeschaft. Het Sinterklaasfeest zou moeten veranderen naar een feest die kinderen op een positieve manier gehoorzaamheid en ijver bijbracht. De Sinterklaastraditie kreeg hiermee een plek in de opvoeding, het onderwijs en het gezin. Nu Sinterklaas geen boeman meer was kreeg hij weer het uiterlijk van de bisschop.
Tot aan de tweede helft van de 19e eeuw was Sinterklaas alleen een mythisch persoon geweest die niet zichtbaar was. Maar vanaf deze tijd werd Sinterklaas als persoon toegevoegd aan het Sinterklaasfeest.
Sinterklaas werd eerst alleen gevierd door het zetten van je schoen op 5 december. Al in de 15e eeuw mochten de arme mensen uit Utrecht hun schoen zetten in de Sint Nicolaaskerk. De rijke mensen deden toen vanuit liefdadigheid iets in de schoenen.
Aan het begin van de 20e eeuw waren er nog veel verschillen tussen de manier waarop Sinterklaas gevierd werd in de steden en op het platteland. In de steden speelde het feest zich al af rond pakjesavond. Op het platteland werden nog allerlei andere feesten gevierd zoals het klaasjagen of sunteklaaslopen.
Maar onder invloed van het onderwijs en later ook de massamedia en het steeds commerciëler worden werd het Sinterklaasfeest zoals het nu gevierd werd. Een groot feest op pakjesavond met veel cadeaus.
Zwarte Piet, wanneer is die bij het Sinterklaasfeest gekomen?
Jan Schenkman schreef in 1850 zijn prentenboekje Sint Nikolaas en zijn knecht waarin afbeeldingen getekend zijn van Sinterklaas met een zwarte knecht. Deze zag er nog niet uit zoals de huidige zwarte piet en had ook nog geen naam. Gaandeweg kwamen er nieuwe edities van het boekje en in de derde editie kreeg de knecht een pofbroek en een baret.
In 1880 kreeg Sinterklaas al 2 knechten. Vanaf 1895 hebben de knechten al de naam Zwarte Piet gekregen. Na de Tweede Wereldoorlog organiseerden militairen uit Canada een Sinterklaasfeest met heel veel Zwarte Pieten. En vanaf die tijd komt Sinterklaas met een grote groep Pieten.
Antwoord op de vragen van je kinderen.
Kinderen komen met heel veel vragen over Sinterklaas en het Sinterklaasfeest. Vragen die we niet altijd kunnen beantwoorden. Maar hieronder zal ik op een paar gangbare vragen antwoord geven.
Wanneer is het Sinterklaas? Dit jaar zal de grote landelijke intocht van Sinterklaas wel door gaan, maar op een geheime plek zonder publiek in verband met Corona. De intocht is op zaterdag 14 november.
Wanneer is het Sinterklaasjournaal op tv? Het Sinterklaasjournaal is vanaf 9 november iedere avond van 18:00-18:15 op NPO Zapp
Wie is de echte Sinterklaas? De echte Sinterklaas leefde vroeger als bisschop van Myra in Turkije.
Hoe lang bestaat Sinterklaas? Sinterklaas bestaat al duizenden jaren. Vermoedelijk zou Sinterklaas nu 1748 jaar zijn
Waar wordt Sinterklaas gevierd? Het Sinterklaasfeest met pakjesavond op 5 december zoals wij dat kennen wordt alleen in Nederland gevierd en op de Nederlandse Antillen. In België hebben ze een soort vergelijkbaar feest op 6 december.
Waar woont Sinterklaas? Tegenwoordig zeggen we dat Sinterklaas uit Spanje komt, maar oorspronkelijk kwam de bisschop uit Turkije.
Wat vieren we met Sinterklaas? Sinterklaasavond is het feest waarop we de sterfdag van St Nicolaas vieren. Dat vieren we met cadeautjes en lekkers.
Zomaar wat vragen die je kinderen kunnen hebben en waarom jij ze nu antwoord kunt geven 😊 Hun fantasie is natuurlijk veel rijker en er zullen ongetwijfeld veel meer vragen komen. Waar je zelf een antwoord op mag geven. Maar je weet nu in ieder geval meer over de oorsprong van ons kinderfeest waar we als Nederlanders zo trots op zijn
Wat wist jij allemaal al over de oorsprong van ons Sinterklaasfeest?
bedankt voor de info. ik ben namelijk een vlog hierover aan het maken.
Wat leuk Sander dat je een vlog aan het maken bent over Sinterklaas. Deel je hem hier ook als hij klaar is? Zou ik super leuk vinden 🙂
Bedankt voor al deze informatie. Is erg leuk om meer van de achtergrond van het Sinterklaas feest te weten.
Hopelijk blijft dit nog heel lang in Nederland zo gevierd worden. Is voor heel veel kinderen het mooiste feest van het jaar.
Ik heb er zelf ook fijne herinneringen aan.
Inderdaad een feest waar de Nederlanders trots op zijn.
Graag gedaan Myrna! Wat fijn dat je van die leuke herinneringen hebt aan Sinterklaas. Ik vond het zelf ook super leuk me eens te verdiepen in de achtergrond van het Sinterklaasfeest. Iets dat ik vroeger zelf ook met veel plezier gevierd heb en dat mijn kinderen nu met veel plezier vieren.